Piyasa Henüz İkna Olmadı
Kasım 2018 ayı enflasyon verileri 3 Aralık günü açıklandı. Aylık bazda tüketici fiyatları enflasyonunun %1,44 düştüğü, yıllık bazda ise %21,62 oranına gerilediği ilan edildi. Eski Üretici fiyatları endeksi ise %2,53 düşerek yıllık bazda %38,54’e gerilediği açıklandı.
Dolar kuru ise 7,20 TL rekor seviyesinden 5,15 TL seviyesinin altına kadar inip 10 Aralık haftasında 5,35 TL lere doğru hareketlendi.
Bu arada 2018/3. çeyrekte (Eylül 2018 aysonu itibariyle) yaşanan sürecin etkisiyle sert bir fren yaparak büyüme oranı %1,6 seviyesine geriledi, ilk 9 ayda ekonomimiz %4,7 ortalama büyüme yaşadı.
Cari denge son iki aydır, aylık bazda cari açık yerine cari fazla vermekte, Cari açık, yıllık bazda hızla 40 Milyar Dolar altına doğru indi.
Hazine, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında neredeyse piyasadan hiç borçlanmadan on milyarlarca TL yi piyasada bırakacağını ilan etti, hatta Kasım ayında sürpriz şekilde 3 ihalesini iptal edip piyasada fazladan 18 milyar TL para bıraktı.
“MIŞ GİBİ”
Peki, enflasyon ve kur düşerken, büyüme rakamları az da olsa pozitifken, bunu piyasada neden hissetmiyoruz? Mesela, mevduat faizleri ve (HB/DTH)kamu borçlanma oranları neden halâ %20 lerin üzerinde? Bankalar neden kredi vermekte isteksiz? Neden piyasadaki mal ve hizmetlere dövizdeki artış bahane edilerek yapılan ve %50 lere varan fahiş zamlar geri alınmıyor? “Mış gibi“ yapılarak %5 i aşmayan sembolik- güya- şok indirimler yapıldığı iddia ediliyor?
PEKİ, ASIL DURUM NEDİR?
Enflasyon, fiyatların artış hızıdır en basit anlatımıyla. “Enflasyon arttı” dediğimizde sadece “fiyatlar arttı” demiş olmayız, “fiyat artış hızı yükseldi” demiş oluruz. Dolayısıyla enflasyon düştü demek, fiyat artış hızı düştü anlamında kullanılır, sadece Japonya’daki görülen gibi sürekli negatif (-) enflasyonda fiyatlar mutlak anlamda düşer.
Enflasyon hesaplamasına esas sepetin içinde 400 üzerinde ürün var ve bunun 260 dan fazlasının geçen ay fiyatı artmış, 110 civarı ise azalmış, kalan kısmın değişmemiş. Sepetteki ağırlığı 110 ürünün fazla olmalı ki enflasyonu negatife çevirmiş. Daha önce yazmıştım, Üretici fiyatlarının %40 üzerinde olduğu bir sistemde tüketici fiyatlarının bu orana yakınsamasını engellemek mevcut durumda mümkün değildir, nitekim öyle olmuş.
Fiyatı düşen ürünlerin detayına baktığınızda ağırlıklı olarak kurdaki gerileme ve Kamu tarafından yapılan vergi indirimlerinin yansıması olduğu görülüyor, maalesef kurdaki tekrar bir hareket ya da vergi indirim ve muafiyetlerinin sona ermesi halinde hızlıca fiyatlara yansıyacak bir durum söz konusudur.
Büyüme tarafına gelince, asıl problem mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış hesaplamada 2018/3. çeyrekte %1,1 lik küçülme yaşanmasıdır. Bu durum, 2018 yılı son çeyreğinde nominal büyüme rakamının negatif (-) çıkacağının neredeyse kesin olduğunu göstermekte, yıllık büyümemizin de %3-3,5 seviyelerinde olacağına işaret etmektedir.
Cari fazlanın ise, ara malı ithalatına aşırı bağlı olan ekonomimizdeki durgunluk sebebiyle oluşan ve olumluymuş gibi görünen ithalattaki düşüşle birlikte, petrol fiyatlarındaki düşüşle desteklendiği, ağırlıklı olarak Merkez Bankamızdaki rezervlerin kullanılmasıyla ödemelerin sağlanmak durumunda kalındığı, ekonomimizin sıcak para ihtiyacının gittikçe arttığını gösteriyor.
Mevcut haliyle, Kamu tarafından sağlanan indirim ve muafiyetlerin sistem üzerinde adeta bir yaya uygulanan baskı gibi etki oluşturduğunu görüyor ve -Allah korusun- yayın bir şekilde boşa çıkmasının ortaya çıkarabileceği sıkıntıları tahmin edebiliyorum.
Özetle, piyasa ikna olmadı, kurların tekrar yukarılara gidebileceği, faizlerin tekrar zıplayacağı, Kamu tarafından yapılan vergi indirimlerinin bir şekilde daha fazla taşınamayacağı, eninde sonunda tekrar artışa gidilip ortaya çıkacak bütçe açığının ise borçlanma yoluyla kapatılmak zorunda kalınacağı (1994 örneği gibi) ve bunun da faizleri yeniden 40-50 bandına çıkartacağı düşünülüyor ve ona göre pozisyon alınıyor.
Benim yaptığım durum tespitidir, kesinlikle vatanını-milletini seven bir insanın arzu etmeyeceği bir senaryoyu görüyor ve ekonomi yönetimimizi daha önce de paylaştığım tedbirler benzeri daha esastan, piyasayı canlandıran, kendi dinamikleri üzerinde hareketini sağlayacak tedbirler almaya davet ediyorum.
Hasan Kurtulan, 12.12.2018
Kaynak: MutHaber.